In veel delen van de wereld worden bossen nog meedogenloos beheerd - ten koste van de regio, de bewoners en het milieu. Vaak worden gekapte bomen niet vervangen, waardoor ecologisch waardeloze woestenij overblijven. De vernietiging van tropische regenwouden is mede verantwoordelijk voor de wereldwijde klimaatramp. Onder andere de non-profitorganisatie FSC onderneemt actie en pleit voor een duurzamere houtindustrie. Certificeringen zoals FSC en PEFC zijn bedoeld om de consument veiligheid te bieden, maar hoe zinvol zijn de zegels eigenlijk?
Bossen zijn de basis van het leven voor planten, dieren en mensen, en ze reguleren ons klimaat. Maar onze bossen zijn in gevaar: voornamelijk in de tropen wordt elk jaar tussen de elf en vijftien miljoen hectare bos vernietigd - dat is de helft van de oppervlakte van Duitsland. Maar het is belangrijk om bossen te beschermen en te behouden voor toekomstige generaties - met economisch en tegelijkertijd milieuvriendelijk en sociaal compatibel bosbeheer.
In 2019 werd in de Amazone ongeveer 9166 vierkante kilometer regenwoud gekapt.
Wat betekent FSC?
FSC staat voor "Forest Stewardship Council" en staat voor een niet-gouvernementele non-profitorganisatie die in 1993 werd opgericht als resultaat van de milieutop in Rio de Janeiro. Het doel is om ondernemers uit de hout- en bosbouwsector, milieuverenigingen, vakbonden, vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld en inheemse volkeren samen te brengen, kennis te nemen van alle belangen en ecologisch duurzaam, sociaal voordelig en economisch winstgevend beheer van bossen wereldwijd mogelijk te maken. Tegenwoordig wordt de FSC vertegenwoordigd door nationale werkgroepen in meer dan 80 landen. Deze nationale groepen passen de internationale principes en criteria aan hun regionale omstandigheden aan en ontwikkelen ook hun eigen bosbeheernormen, die worden gecontroleerd door de overkoepelende organisatie.
FSC in Duitsland
In 1997 werd in Bonn de FSC-Arbeitsgruppe eV opgericht. Deze is verdeeld in drie kamers. De milieukamer omvat de BUND, NABU, Oro Verde, Robin Wood, WWF en tot 2018 ook Greenpeace. De sociale kamer omvat bijvoorbeeld de Vereniging van Duitse Boswachters, de Vereniging voor Bos- en Landschapsbeheer, de IG Bau en IG Metall. En de Kamer van Koophandel omvat Max Bahr, Otto Versand, Tetra Pak en Tchibo.
Goed om te weten: circa 1,44 miljoen hectare bos in Duitsland is inmiddels FSC-gecertificeerd en circa 3.750 bedrijven zijn gecertificeerd door het FSC-keurmerk (vanaf mei 2020).
In Duitsland groeit het aantal FSC-certificeringen voor bedrijven en bossen en de houtindustrie is in dit land op de goede weg. In de tropen ziet het er anders uit.
Waar staat het FSC-keurmerk voor?
De leden ontwikkelden tien principes en 56 indicatoren voor het toekennen van het FSC-label. Alleen bossen die aan deze normen voldoen, mogen het certificaat behalen. Het zogenaamde boscertificaat gaat naar boseigenaren. Maar er is ook een chain of custody-certificaat dat bedoeld is voor hout- en papierproducten. Om dit te bereiken moeten alle stations in de productketen FSC-gecertificeerd zijn.
Hoe herken ik FSC-gecertificeerd hout?
Het FSC-logo.
Let bij het kopen van hout altijd op het FSC-label. Het is een wit of groen logo met een boom. Dit omvat meestal de toevoeging "Van een verantwoorde bron" of "Het symbool voor verantwoord bosbeheer". Het bevat ook een nummer dat u in een database kunt invoeren om meer over de fabrikant te weten te komen.
Goed om te weten: Oorspronkelijk was er alleen FSC-productcertificering als het product gemaakt was van 100 procent FSC-hout. Maar aangezien papier of spaanplaat meestal uit een mengsel van verschillende houtsoorten bestaat en dit niet altijd kan worden gegarandeerd, is er nu een FSC-mixlabel. Er zijn ook FSC-producten op de markt, waarvan sommige zijn gemaakt van FSC-gecertificeerd hout en van niet-gecertificeerd hout. Toch zijn er minimumnormen waaraan moet worden voldaan.
Wie kent het FSC-keurmerk toe?
Aangezien het FSC-bedrijf zelf geen labels of zegels mag uitgeven, moeten onafhankelijke testinstanties en -organisaties deze taak op zich nemen. De examinatoren zijn echter geautoriseerd door FSC en geaccrediteerd als officiële examinatoren. Als u voor uw bedrijf certificering wilt ontvangen, moet u dit alsnog zelf aanvragen bij de FSC, aangezien de organisatie het beheer overneemt.
Hoeveel kost een FSC-certificaat?
Er zijn verschillende certificeringsinstanties die het FSC-certificaat toekennen en verschillende prijzen hanteren. Voor een certificering van een kleine tot middelgrote handels- of verwerkingsonderneming in Duitsland moet u rekening houden met jaarlijkse kosten van 1.400 tot 1.800 euro. Vergeet niet rekening te houden met reiskosten en de onafhankelijke jaarlijkse administratiekosten (AAF) van de FSC.
Kritiek op FSC
Ondanks internationale erkenning en bekendheid wordt FSC altijd bekritiseerd. De organisatie wordt beschuldigd van onregelmatigheden in het systeem en tekortkomingen in de normen. Een bekend voorbeeld is het feit dat de normen die de landelijke werkgroepen stellen soms te sterk van elkaar verschillen. Dit betekent dat in sommige landen plantages en monoculturen als duurzaam gecertificeerd zijn. Er komen keer op keer grootschalige kaalslagen voor, wat buitengewoon problematisch is voor het milieu. Dit hout komt dan met het FSC-keurmerk in de Europese handel terecht, waar de klant het niet meer kan onderscheiden van FSC-gecertificeerd hout uit landen met strengere regels.
De kritiek bereikte een hoogtepunt in 2016 toen de European Wilderness Society meldde hoe enkele van de laatste Europese oerbossen in Roemenië werden gekapt door een FSC-gecertificeerd bedrijf. De protesten en het verzet leidden er uiteindelijk toe dat Greenpeace de organisatie in 2018 verliet en herhaaldelijk kritiek leverde op het gebrek aan transparantie van de FSC.
Het FSC-keurmerk zit ook op duurzaam geproduceerd papier, daarom vind je het soms op de post.
PEFC: een alternatief voor de FSC?
De bosbeschermingsorganisatie PEFC werd opgericht in 1999 en is bedoeld als een soort TÜV voor het bos en zijn hout. Net als de FSC wil de vzw graag verantwoord bosbeheer garanderen. Het omvat verschillende milieuorganisaties, sociale verenigingen, de houtindustrie en andere verenigingen. Wereldwijd is zo'n 325 miljoen hectare bos gecertificeerd volgens de richtlijnen van de PEFC. In Duitsland is er in totaal 7,6 miljoen hectare, dat is ongeveer 65 procent van het totale bosareaal in dit land.
Het PEFC-logo.
Wat is PEFC-certificering?
PEFC is de afkorting van de Engelse term "Program for the Endorsement of Forest Certification Schemes", dwz een "Programme voor de erkenning van boscertificeringssystemen". Als een houtproduct het PEFC-keurmerk draagt, betekent dit dat de gehele productvervaardiging, van grondstof tot gebruiksklaar eindproduct, wordt gecertificeerd en gecontroleerd door experts.
Verschillen tussen PEFC en FSC
PEFC en FSC zijn twee internationale boscertificeringssystemen waarvan de verschillen en overeenkomsten breed worden besproken. Op het eerste gezicht lijken hun doelen behoorlijk op elkaar. Om voor een beter overzicht te zorgen, heeft PEFC Germany e. V. 2018 heeft een vergelijking gemaakt en deze tabel gepubliceerd.
Kritiek op PEFC
Maar ook PEFC blijft kritiek niet bespaard. Milieuverenigingen zoals NABU, Greenpeace en WWF vinden het PEFC-keurmerk niet voldoende betrouwbaar, aangezien er geen regelmatige, onafhankelijke controles zijn door de bosboeren. Bovendien heeft PEFC een veel groter assortiment - alleen al in Duitsland is ongeveer 7,6 miljoen hectare bos PEFC-gecertificeerd, terwijl slechts 1,44 miljoen hectare FSC-gecertificeerd is. Dit komt voornamelijk doordat de PEFC hele regio's certificeert in plaats van individuele bedrijven en de toekenning van het keurmerk alleen gebaseerd is op de zelfinzet van de bosbedrijven en deze worden slechts steekproefsgewijs gecontroleerd. Deskundigen zijn dan ook van mening dat de PEFC-normen veel te laks zijn ten opzichte van de FSC-normen en te veel ruimte laten voor interpretatie. Maar het moet ook worden herkenddat voor kleine boseigenaren vaak alleen PEFC-certificering financieel mogelijk is.
Conclusie: loont het de moeite om houtproducten met het FSC- of PEFC-keurmerk te kopen?
Beide organisaties willen de bossen in de wereld beschermen en duurzaam bosbeheer implementeren. Hoewel beide organisaties hun zwakke punten hebben, omschreef het EU Palament van 2006 beide organisaties als "even geschikt om consumenten zekerheid te bieden met betrekking tot duurzaam bosbeheer". Milieuverenigingen adviseren nog steeds om FSC-gecertificeerde producten te kopen, omdat het PEFC-keurmerk voor hen niet geloofwaardig genoeg is en er geen beter alternatief is. Uiteindelijk is het aan de klant of hij gecertificeerde producten koopt en hoe belangrijk duurzame bosbouw en bescherming van het regenwoud voor hem is. Ook al hebben beide organisaties nog veel ruimte voor verbetering,Het is belangrijk om de organisaties te ondersteunen door gecertificeerde houtproducten in te kopen en een voorbeeld te stellen tegen overexploitatie en ontbossing van het regenwoud met eigen consumptie.