De Hospice and Palliatieve Care Act van 2015 is bedoeld om landelijke hospice en palliatieve zorg te verbeteren, alle zorggebieden te versterken en het netwerkconcept te implementeren. Het doel van de maatregelencatalogus is waardige zorg voor mensen in de laatste fase van hun leven.
Wet op het hospice en palliatieve zorg: achtergrond en doelstellingen
De catalogus van maatregelen die bekend staat als de Wet op het hospice en palliatieve zorg is op 8 december 2015 in werking getreden onder de officiële naam van de "Wet ter verbetering van het hospice en palliatieve zorg in Duitsland". Het omvat een aantal sociale wetswijzigingen in het Wetboek van Sociale Zekerheid V (wettelijke ziekteverzekering) en in het Wetboek van sociale zekerheid XI (sociale verzekering voor langdurige zorg).
De veranderingen zijn bedoeld om de hospice en palliatieve zorg in Duitsland te helpen verbeteren. In de jaren vóór 2015 is al aanzienlijke vooruitgang geboekt. Zo was de dienstverlening van de gespecialiseerde ambulante palliatieve zorg (SAPV) vervijfvoudigd en waren de subsidies voor intramurale hospice-diensten in acht jaar tijd met meer dan 10 procent gestegen. De wet op het hospice en palliatieve zorg is gebaseerd op drie basisideeën:
- Alle gebieden van hospice en palliatieve zorg moeten worden versterkt.
- De uitbreiding van hospice en palliatieve zorg moet landelijk worden uitgevoerd en met speciale aandacht voor landelijke gebieden en structureel zwakke regio's.
- Het netwerkaspect moet bij de uitbreiding speciale aandacht krijgen.
Wat betekent hospice-zorg?
Hospices zijn zorginstellingen aan het levenseinde waar mensen de laatste fase van hun leven waardig kunnen doorbrengen. De focus van de hospice-zorg ligt niet langer op medische zorg, maar op de kwaliteit van leven van degenen die worden verzorgd en waardig sterven. Hospice-zorg volgt vaak palliatieve zorg. De verblijfsduur van mensen in de zorg in hospices kan variëren. Een periode van enkele dagen, weken of maanden is mogelijk.
Wat is palliatieve zorg?
Hospice en palliatieve zorg, die volgens de wet gericht is op verbetering, is onderverdeeld in drie domeinen: algemene ambulante palliatieve zorg (AAPV), gespecialiseerde ambulante palliatieve zorg (SAPV) en hospice-zorg.
Algemene ambulante palliatieve zorg (AAPV)
Palliatieve zorg is in feite de medische en verpleegkundige zorg van mensen die aan een ongeneeslijke ziekte lijden en een zeer beperkte levensverwachting hebben. In plaats van een behandeling met als doel de gezondheid te herstellen, wordt palliatieve zorg zo goed mogelijk aangepast aan fysiologische en psychologische omstandigheden. De focus ligt op het verlichten van pijn en het bieden van psychosociale ondersteuning.
Artsen, verpleegkundigen en pastoors zijn de belangrijkste deelnemers aan palliatieve zorg. Algemene palliatieve zorg (AAPV) is bedoeld om te zorgen voor adequate ambulante zorg, bij voorkeur thuis. Wel is zorg in verpleeghuizen of ziekenhuizen mogelijk. De AAPV omvat doorlopende medische en verpleegkundige zorg. Het wordt voornamelijk overgenomen door lokale specialisten en huisartsen, maar ook door ambulante zorg.
Kwaliteit van leven en waardig sterven staan centraal in de zorg in het hospice.
Gespecialiseerde ambulante palliatieve zorg (SAPV)
De gespecialiseerde ambulante palliatieve zorg is bedoeld voor mensen die een bijzonder hoog niveau van behandeling en zorg nodig hebben. Het kan plaatsvinden in de thuisomgeving, in zorginstellingen en in ziekenhuizen. Het SAPV bestaat sinds 2007 als wettelijk vastgelegde vorm van zorg.
Het is bedoeld als een nuttige aanvulling op de AAPV. De SAPV omvat palliatieve medische en palliatieve zorgadvies en -zorg met een nauwe verwevenheid van de diensten van artsen, verpleegkundige diensten en pastoors. De mensen die actief bij de zorg betrokken zijn, vormen samen het Palliatieve Zorg Team (PCT).
Bij het voorschrijven van een SAPV zijn er verschillen tussen ziekenhuisartsen en huisartsen. Ziekenhuisartsen mogen dergelijke zorg slechts voor een periode van maximaal zeven dagen voorschrijven. Er is geen maximale tijdslimiet voor huisartsen. In de praktijk keuren de zorgverzekeraars een SAPV-recept goed door huisartsen voor een gemiddelde duur van een maand.
Innovaties in de Wet Hospice en Palliatieve Zorg
De wijzigingen in de Hospice and Palliatieve Care Act van 2015 omvatten de volgende gebieden:
- Innovaties in ambulante palliatieve zorg
- Innovaties ter versterking van palliatieve thuiszorg
- Innovaties in gespecialiseerde ambulante palliatieve zorg (SAPV)
- Innovaties voor de financiële ondersteuning van hospice-werk en poliklinische hospices
- Innovaties die hospice en palliatieve zorg in verpleeghuizen versterken
- Innovaties die palliatieve zorg in ziekenhuizen bevorderen
- Innovaties die dienen om informatie te verbeteren
De onderliggende wetswijzigingen hebben voornamelijk betrekking op de vergoedingen voor ziektekostenverzekering (SGB V), in mindere mate de vergoedingen voor langdurige zorg (SGB XI) en in sommige gevallen de Wet op de vergoeding van ziekenhuizen.
Innovaties in ambulante palliatieve zorg
Palliatieve zorg behoort volgens artikel 27 lid 1 SGB V nadrukkelijk tot de standaardzorg van de wettelijke zorgverzekeraars. Alle wettelijk verzekerden hebben recht op een standaardzorguitkering. Daarnaast moet volgens artikel 87 lid 1b SGB V een verbeterde kwaliteit van de ambulante palliatieve zorg worden bereikt door aanvullende beloning en kwalificaties.
Innovaties ter versterking van palliatieve thuiszorg
Op het gebied van thuisverpleging wordt het aspect palliatieve zorg versterkt. Verpleegkundige diensten moeten palliatieve zorg kunnen factureren in overeenstemming met artikel 92, lid 7, nr.5 SGB V. Daarnaast wordt de samenwerking tussen de verpleegkundige diensten en andere betrokken partijen, zoals doktoren en pastoors, bevorderd.
Innovaties in gespecialiseerde ambulante palliatieve zorg (SAPV)
Gespecialiseerde ambulante palliatieve zorg was al grotendeels gegarandeerd toen de Wet hospice en palliatieve zorg van kracht werd. De innovaties dichten twee hiaten:
- Een nieuwe arbitrageprocedure voor leveringscontracten is bedoeld om bestaande ondervoorraden in plattelandsgebieden en in structureel zwakke regio's tegen te gaan overeenkomstig artikel 132d SGB V.
- Volgens artikel 132d (3) SGB V kan de zogenaamde selectieve contractzorg uitdrukkelijk diensten van gespecialiseerde en algemene palliatieve zorg omvatten. Met selectieve contractzorg worden diensten bedoeld die de wettelijke zorgverzekeraars met individuele dienstverleners overeenkomen. De tegenhanger is de cao, bijvoorbeeld met verenigingen van wettelijke ziektekostenverzekeraars.
Innovaties in financiële ondersteuning
De Hospice and Palliatieve Act voorziet in uitgebreide maatregelen voor de financiële ondersteuning van hospice-werk en ambulante hospice-diensten:
- Poliklinische hospice-diensten kunnen niet alleen personeelskosten maar ook materiële kosten declareren volgens § 39b lid 2 SGB V. Het belangrijkste doel van de maatregel is het versterken van rouwbegeleiding. Dit is een aanbod van de hospice-diensten voor de nabestaanden.
- Ziekenhuizen kunnen volgens artikel 39b lid 2 SGB V gebruik maken van ambulante hospices.
- Intramurale hospices voor kinderen en volwassenen zijn financieel beter af. De zorgverzekeraars subsidiëren hospices met 261 euro per verzekerde. Hiervan profiteren instellingen die voorheen ondergemiddeld werden gefinancierd. Voor de inwerkingtreding van de Hospice en Palliatieve Wet bedroeg de subsidie per verzorgde verzekerde 198 euro. De zorgverzekeraars dekken 95 procent van de in aanmerking komende kosten. Voorheen was het aandeel 90 procent. Een overdracht van 100 procent is door de hospice verenigingen nadrukkelijk niet gewenst. Met de resterende eigen bijdrage moet het vrijwillige basisidee van de hospicebeweging zijn plaats behouden. De overige 5 procent financiert de hospices onder meer door middel van donaties. Er zijn geen kosten voor de mensen die in het hospice worden verzorgd.
- Volgens § 39a SGB V krijgt de begeleiding van rouwende familieleden speciale aandacht tijdens het werk in het hospice. Bij een onafhankelijke raamovereenkomst moet rekening worden gehouden met de bijzondere kenmerken van kinderhospices.
Innovaties in verpleeghuizen
Veel mensen brengen de laatste jaren van hun leven door in een verpleeghuis en willen daar blijven tot aan hun dood. Om die reden wordt in de artikelen 28 en 75 van Boek XI van het Sociaal Wetboek ook terminale zorg uitdrukkelijk toegewezen aan het zorgverzekeringsmandaat. De samenwerking met ambulante hospice-diensten is een verplichting voor de verpleeghuizen volgens § 114 SGB XI.Hetzelfde geldt voor de samenwerking met specialisten en huisartsen die aanspraak kunnen maken op een aanvullende vergoeding voor de samenwerking volgens § 119 SGB V.
Bovendien moeten de verpleeghuizen de verzorgers een bijzondere adviesdienst bieden die de verpleegkundige, medische, pastorale en psychosociale aspecten van de laatste levensfase omvat. De zorgverzekeraars zijn verantwoordelijk voor de financiering. De adviesdienst is bedoeld om verpleeghuisbewoners in staat te stellen gedetailleerde informatie te verkrijgen over de mogelijke zorg en ondersteuning alvorens een volmacht op te stellen.
Innovaties in ziekenhuizen
Veel mensen brengen nog het laatste deel van hun leven door in een ziekenhuis en sterven daar ook. In overeenstemming met artikel 6 van de KHEntgG zijn er sinds 2019 landelijk uniforme aanvullende vergoedingen voor multi-professionele palliatieve zorg. Of de ziekenhuizen het gebruiken om intern palliatieve zorgteams op te zetten of om samen te werken met externe diensten, is ter beoordeling van het individuele ziekenhuis.
Innovaties om informatie te verbeteren
Alle wettelijk verzekerden die gebruik willen maken van palliatieve en hospice-zorg hebben recht op advies op grond van de Wet hospice en palliatieve zorg. Volgens artikel 39b van het Sociaal Codeboek V zijn de zorgverzekeraars verantwoordelijk voor advisering.
