Ui of knol: wat weet u over krokus, hyacint, winterling, narcis en Co.? En waarom maak je überhaupt onderscheid tussen uien, knol en uienknol? We verduidelijken.
De eerste keer dat krokussen, winterlingen en lentemokken hun delicate bloemen in de verwarmende winterzon strekken, is het een bijzonder moment voor de tuinman. Nu weet hij het: het gezwoeg in de herfst, toen de vele uienbloemen in de grond werden geplant, was het waard. Binnenkort zullen veel kleurrijke bloemen de lente inluiden, gevolgd door de grote schoonheden narcissen, tulpen en lelies. Als u niet langer kunt wachten, kunt u zich nu al omringen met decoratieve arrangementen met hyacinten en druivenhyacinten. Maar wat zit er eigenlijk achter? Zijn het uien, knollen of zelfs uienknollen?
Vaak worden de termen als synoniemen gebruikt of zelfs verward - de identificatie van de plant is natuurlijk moeilijk en de verwarring is perfect. Het is des te belangrijker om de achtergrond te kennen. Kortom: alle termen staan voor ondergrondse opslagorganen waarin voedingsstoffen worden verzameld. Maar ondergrondse opslagorganen zijn geen botanische identificaties die typerend zijn voor een plantenfamilie of geslacht.
Schiet en wortelknollen
De knol is de eenvoudigste vorm van de bewaarorganen van de plant. Ofwel de scheut ofwel de wortel heeft opslagkamers gevormd die zichtbaar zijn door de verdikking. Op deze manier worden scheut- en wortelknollen onderscheiden. In de loop van de vegetatieperiode worden steeds meer voedingsstoffen in knollen opgeslagen, waardoor scheutknollen vooral dikker worden, terwijl wortelknollen zich vermeerderen.
Voorbeelden van knolbloemen: Bij cyclaam groeien bladeren en bloemen direct uit de knologen zonder steel: het is een knol. De dahlia heeft daarentegen knolachtige wortels: stengels met bladeren en bloemen vormen zich vanuit de ogen op de knol.
tip: De buitenste schil van de knollen is meestal kurkachtig, maar biedt weinig bescherming tegen uitdroging. Leg de knollen daarom altijd in een licht vochtig materiaal (bijvoorbeeld zand of turf) voor opslag.
De belangrijkste bolvormige bloemen
- Cyclamen
- Begonia's
- Dahlia's
- Freesia
- Lelies
- Montbretia
- Ranunculus
Bewaarorgel ui
De ui is een relatief ingewikkeld bewaarorgaan: het creëert niet alleen een opslagruimte, maar is in feite een complete plant. De volledig ontwikkelde systemen voor alle bovengrondse delen van de plant zitten verborgen onder de vlezige uienbladeren. Uien vormen wortels in vochtige grond aan hun platte onderkant, meestal in de herfst voordat ze ontluiken. De ingedikte uienblaadjes slaan in de loop van de groeiperiode nieuwe voedingsstoffen op en splitsen in veel gevallen ook nieuwe kleine uien af, de zogenaamde dochteruien.
Uien met een beschermend laagje, zoals we ze kennen van de keukenui, worden schaaluien genoemd. De droge huidlaag voorkomt snelle uitdroging en directe beschadiging van de binnenste uienblaadjes. Deze natuurlijke verpakking maakt het mogelijk de uien gedurende een langere periode te bewaren. Een ander type is de geschubde ui, die geen schaal heeft en daarom gevoeliger is. De uienbladeren zijn gerangschikt als dakpannen. Dit zie je terug in de lelies.
De belangrijkste bol bloeit
- Hyacinten
- iris
- Keizerlijke kronen
- Märzenbecher
- Druivenhyacinten
- Narcissen
- Tulpen
- Sierui
De directe vergelijking laat zien hoe verschillend de bewaarorganen van bolbloemen (links) en bolbloemen (rechts) eruitzien.
Overgangsvorm ui bol
Een overgangsvorm tussen knol en ui is de uienknol, zoals die bijvoorbeeld voorkomt bij krokussen en gladiolen. De uienblaadjes zijn aan elkaar gegroeid tot een dikke schaal, de jonge plant sluimert naar binnen. Tijdens het groeiseizoen consumeert de uienknol zichzelf en vormt dicht bij de wortels een of meerdere broedknollen, waaruit nieuwe planten ontstaan.